10 sai lầm thường gặp khi phụ huynh dạy con học bài và cách tránh
Học tập là hành trình dài đồng hành cùng con cái. Tuy nhiên, không phải cha mẹ nào cũng biết cách dạy con học bài hiệu quả. Thực tế, có nhiều sai lầm thường gặp khi phụ huynh dạy con học bài ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển và thành tích học tập của trẻ. Bài viết dưới đây sẽ chỉ ra 10 sai lầm phổ biến, phân tích nguyên nhân và hướng dẫn cha mẹ cách khắc phục để giúp con học tốt hơn, đồng thời nuôi dưỡng niềm đam mê học tập lâu dài.
1. Áp đặt phương pháp học của người lớn lên trẻ
1.1. Giải thích khái niệm
Nhiều phụ huynh cho rằng chỉ có một vài cách học đúng, thường lấy phương pháp bản thân từng áp dụng và yêu cầu con làm theo. Tuy nhiên, mỗi đứa trẻ có năng lực, sở thích và phong cách học khác nhau. Việc áp đặt khuôn mẫu của người lớn lên trẻ là một sai lầm thường gặp khi phụ huynh dạy con học bài.
1.2. Hệ quả và ví dụ thực tế
Khi cha mẹ bắt buộc con phải ghi chép, học thuộc lòng hay giải toán giống như chính mình đã từng, trẻ dễ cảm thấy gò bó, mất hứng thú. Ví dụ, nhiều học sinh thích học qua trải nghiệm, trò chơi hoặc hình ảnh nhưng lại bị ép học kiểu truyền thống, dẫn đến kết quả học tập không tối ưu.
2. So sánh con với người khác
2.1. Tác động tâm lý tiêu cực
So sánh con với anh chị em, bạn bè, hoặc học sinh hàng xóm là thói quen vô hình làm tổn thương trẻ. Theo Verywell Family, trẻ em thường bị giảm tự tin, cảm giác kém cỏi và dần né tránh học tập khi bị so sánh.
2.2. Lựa chọn động viên thay vì so sánh
Thay vì “Sao con không bằng em A?”, phụ huynh nên ghi nhận tiến bộ của con theo từng mốc nhỏ: “Con đã làm tốt hơn hôm qua rồi đấy!” Động viên kịp thời giúp tạo động lực tự nhiên cho trẻ.
3. Quá chú trọng điểm số, thành tích
3.1. Lợi ích và tác hại của điểm số
Điểm số chỉ là một phần phản ánh năng lực thực tế. Việc quá đề cao thành tích là sai lầm thường gặp khi phụ huynh dạy con học bài khiến trẻ sợ sai, lo âu và không dám khám phá tri thức mới.
3.2. Trích dẫn số liệu và lời khuyên
Theo khảo sát của UNICEF, có đến 60% học sinh cảm thấy căng thẳng trước mỗi kỳ kiểm tra. Phụ huynh nên dạy con đặt mục tiêu học tập vì đam mê tìm hiểu, không chỉ vì điểm số. Xem thêm kiến thức tại Kiến thức.
4. Dùng đòn phạt hoặc la mắng khi con sai
4.1. Phân tích vấn đề
Không ít phụ huynh lựa chọn phương pháp xử phạt, la mắng con khi con làm sai bài, học kém. Thực tế, điều này chỉ làm tăng căng thẳng, sợ hãi và khiến con tránh né việc học – một sai lầm thường gặp khi phụ huynh dạy con học bài rất khó nhận biết.
4.2. Cách thay đổi: Học từ lỗi sai
Thay vì trách mắng, hãy cùng con nhìn nhận lỗi sai, phân tích nguyên nhân và tìm giải pháp khắc phục. Ví dụ: “Con sai bài này, thử xem con vướng ở đâu? Mẹ/chúng ta cùng tìm ra cách giải nhé!” Tham khảo thêm chuyên mục Tâm lý để hiểu sâu tâm trạng của con khi bị áp lực.
5. Không xây dựng thói quen học tập khoa học
5.1. Thiếu nhất quán về thời gian, không gian học
Một sai lầm phổ biến là cha mẹ cho con học tùy hứng, không cố định lịch, dẫn đến việc thiếu tập trung, trì hoãn và học kém hiệu quả. Trẻ cần có một khung giờ, không gian cố định để bộ não tạo phản xạ học tập tích cực.
5.2. Ví dụ xây dựng thói quen hiệu quả
Xây dựng thời gian học cụ thể như 19h-20h hàng ngày trong không gian yên tĩnh, loại bỏ thiết bị gây xao nhãng. Nên sắp xếp xen kẽ học và nghỉ để trẻ không bị quá tải. Xem thêm Học tập để khám phá thêm các phương pháp học hiệu quả.
6. Không lắng nghe, thấu hiểu con
6.1. Đối thoại một chiều
Một sai lầm thường gặp khi phụ huynh dạy con học bài là chỉ ra lệnh, hướng dẫn mà không hỏi ý kiến hoặc cảm nhận của con. Trẻ dễ cảm thấy ý kiến mình không được tôn trọng và mất liên kết với cha mẹ.
6.2. Kỹ năng lắng nghe chủ động
Hãy hỏi con “Con nghĩ sao về bài này?”, “Có phần nào con chưa hiểu không?” và lắng nghe thực sự, không phán xét. Kỹ năng này giúp tăng sự hợp tác và chủ động của trẻ trong học tập.
7. Giao quá nhiều kỳ vọng, áp lực lên con
7.1. Ảnh hưởng tiêu cực của áp lực
“Kỳ vọng cao” dễ dẫn đến stress, mất động lực, và các rối loạn tâm lý ở trẻ em. Theo tờ Healthline, áp lực học tập là nguyên nhân hàng đầu của chứng lo âu học đường.
7.2. Đặt kỳ vọng phù hợp, điều chỉnh linh hoạt
Cha mẹ nên hiểu rõ năng lực thực tế của con, đặt mục tiêu vừa sức và động viên sau mỗi tiến bộ nhỏ. Sự kiên nhẫn và đồng hành quan trọng hơn ép buộc thành tích.
8. Không kết hợp nhiều phương pháp hỗ trợ học tập
8.1. Chỉ dùng một hình thức tiếp cận
Chỉ để con học lý thuyết, không đưa ví dụ thực tiễn hay ứng dụng đời sống khiến trẻ nhanh chán và khó tiếp thu. Kết hợp nghe, nói, thực hành sẽ giúp trẻ ghi nhớ bền vững và hứng thú hơn.
8.2. Ví dụ kết hợp đa dạng phương pháp
Ngoài học sách vở, cha mẹ có thể cùng con làm thí nghiệm, kể chuyện, đi tham quan hoặc sử dụng ứng dụng học trực tuyến. Sự đổi mới giúp hành trình học tập phong phú hơn.
9. Không tôn trọng nhịp phát triển và cá tính của con
9.1. Đặt trẻ vào “khuôn mẫu vàng”
Mỗi đứa trẻ là một cá thể độc lập với tốc độ và phong cách học riêng. Ép buộc trẻ phải giống “học sinh xuất sắc chuẩn” sẽ làm trẻ thiếu tự tin, chậm phát huy điểm mạnh cá nhân – đây là một sai lầm thường gặp khi phụ huynh dạy con học bài rất phổ biến.
9.2. Phát hiện và hỗ trợ điểm mạnh cá nhân
Quan sát để nhận diện sở trường – sở đoản để giúp con phát huy thế mạnh (Toán, Văn, Nghệ thuật…), xây dựng lộ trình cá nhân hóa phù hợp với từng bé.
10. Không phối hợp cùng giáo viên và chuyên gia
10.1. Dấu hiệu tự xử lý mọi việc
Nhiều phụ huynh cố gắng tự dạy con mọi thứ mà ít trao đổi với giáo viên, chuyên gia tâm lý. Điều này khiến việc đồng hành không toàn diện và con dễ gặp khó khăn kéo dài mà không được nhận hỗ trợ kịp thời.
10.2. Giải pháp phối hợp chặt chẽ
Đừng ngại liên hệ giáo viên hoặc chuyên gia khi con gặp vấn đề học tập hoặc tâm lý. Họ sẽ là người tư vấn phương pháp đúng đắn, giúp con vượt qua giai đoạn khó khăn. Tham khảo thêm chuyên mục Dạy con để cập nhật bí quyết nuôi dạy hiệu quả.
Giải đáp thắc mắc thường gặp về sai lầm khi phụ huynh dạy con học bài
- Nên làm gì nếu con ngại học, sợ học?
Hãy tìm hiểu nguyên nhân, trò chuyện và lắng nghe cảm xúc, động viên nhẹ nhàng thay vì la mắng hoặc gây áp lực. - Cha mẹ không giỏi môn nào đó có nên dạy con không?
Có thể, nhưng nếu gặp khó khăn hãy tìm sự hỗ trợ từ giáo viên hoặc khóa học trực tuyến phù hợp để con nhận được phương pháp tốt nhất. - Dạy con học bao lâu mỗi ngày là hợp lý?
Tùy theo độ tuổi và thể chất, trung bình tiểu học mỗi buổi chỉ nên 30–45 phút, trung học 60 phút mỗi lần, tránh ép học quá lâu. - Nên ưu tiên xây dựng thói quen học hay thành tích trước?
Thói quen học tập tích cực là nền tảng giúp trẻ duy trì hứng thú và tự học, từ đó thành tích sẽ tăng bền vững. - Làm gì khi con bị điểm kém nhiều lần?
Không nên la mắng. Hãy cùng con phân tích nguyên nhân, động viên thử lại với phương pháp mới, phối hợp với giáo viên để tìm giải pháp phù hợp.
Mong rằng với 10 sai lầm thường gặp khi phụ huynh dạy con học bài trên, cha mẹ sẽ có thêm kinh nghiệm đồng hành cùng con hiệu quả hơn. Hãy thường xuyên cập nhật phương pháp tại Trang chủ Novateen để trang bị kiến thức nuôi dạy con khoa học!
