7 nguyên nhân khiến học sinh THCS học tập sa sút mà cha mẹ cần biết

Trong giai đoạn THCS, nhiều phụ huynh lo lắng khi nhận thấy kết quả học tập của con sa sút mà chưa hiểu rõ nguyên nhân. Việc xác định đúng lý do khiến học sinh THCS sa sút trong học tập là bước quan trọng giúp cha mẹ tìm ra hướng hỗ trợ hiệu quả. Bài viết dưới đây sẽ nêu 7 nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này, cùng các giải pháp thực tế và lời khuyên hữu ích từ chuyên gia.

1. Áp lực từ chương trình học tăng cao

Chương trình học đổi mới, tải nặng kiến thức

Khi bước vào THCS, học sinh phải tiếp cận lượng kiến thức mới, sâu hơn và rộng hơn so với bậc Tiểu học. Theo khảo sát của Bộ GD&ĐT, 65% học sinh thừa nhận cảm thấy choáng ngợp với chương trình mới (Nguồn: Giáo dục Thời đại). Điều này dễ dàng trở thành một nguyên nhân khiến học sinh THCS học tập sa sút do chưa kịp thích nghi.

Chưa có kỹ năng quản lý thời gian và học tập hiệu quả

Học sinh THCS chưa tự giác, thiếu kỹ năng lập kế hoạch học tập nên dễ rơi vào tình trạng học dồn dập trước kỳ thi, dẫn tới kết quả không như mong đợi. Đây cũng là vấn đề mà các chuyên gia tại chuyên mục Học tập của NovaTeen thường xuyên giải đáp.

2. Tác động tâm lý tuổi dậy thì

Biến động tâm sinh lý ảnh hưởng tới học tập

Tuổi dậy thì là thời điểm học sinh THCS dễ căng thẳng, nhạy cảm và thường có xu hướng nổi loạn. Những cảm xúc bất ổn, lo âu, buồn chán hoặc mất tự tin khiến khả năng tập trung giảm sút. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), các vấn đề tâm lý ở tuổi thiếu niên là nguyên nhân lớn dẫn tới thành tích học tập sa sút.

Thiếu sự đồng hành và thấu hiểu từ cha mẹ

Nhiều phụ huynh bận rộn hoặc chưa hiểu tâm lý tuổi dậy thì nên chưa đủ kiên nhẫn lắng nghe con. Điều này vô tình đẩy các em vào cảm giác lạc lõng, chán học. Tại chuyên mục Tâm lý, các chuyên gia nhấn mạnh phụ huynh nên đồng hành và chia sẻ thay vì chỉ tạo áp lực cho con.

3. Phương pháp học tập chưa phù hợp

Lựa chọn sai cách học so với năng lực bản thân

Không phải ai cũng phù hợp với cách học truyền thống (đọc – chép – ghi nhớ máy móc). Nhiều học sinh phát huy tốt hơn khi được học nhóm, thực hành hoặc vận dụng sáng tạo. Việc “ép” học theo kiểu không phù hợp là nguyên nhân khiến học sinh THCS học tập sa sút phổ biến.

Chưa biết khai thác công nghệ một cách hiệu quả

Dù Internet và các công cụ học tập hiện đại rất phát triển nhưng không phải học sinh nào cũng tận dụng tốt. Một số bạn dành nhiều thời gian cho mạng xã hội, trò chơi điện tử mà bỏ bê việc học. Cha mẹ có thể tham khảo thêm các kỹ năng học tập hiện đại tại chuyên mục Kiến thức để hỗ trợ con đúng cách.

4. Môi trường học tập thiếu động lực và cảm hứng

Giáo viên và phương pháp giảng dạy chưa tạo hứng thú

Một số thầy cô vẫn dạy theo kiểu truyền thống, ít đổi mới sẽ khiến học sinh cảm thấy nhàm chán, không còn hứng thú với bài học. Sự khô khan và thiếu sáng tạo trong lớp học là nguyên nhân gián tiếp khiến các em giảm động lực.

Bạn bè, tập thể lớp chưa là môi trường hỗ trợ tích cực

Quan hệ bạn bè xấu, hay bị bắt nạt, cô lập khiến học sinh căng thẳng, sợ đến lớp, ảnh hưởng nhiều đến kết quả học tập. Báo cáo của UNICEF năm 2023 cho thấy, có đến 32% học sinh THCS bị bắt nạt tại trường học ở Việt Nam, dẫn tới giảm sút tinh thần học hành.

5. Chưa xây dựng thói quen tự học hiệu quả

Sự lệ thuộc vào việc học thêm và phụ huynh

Nhiều học sinh phải học thêm nhiều lớp ngoài giờ, dẫn đến mệt mỏi và mất khả năng tự học. Một số em bị phụ huynh kèm quá sát, lâu dần dễ ỷ lại, thiếu chủ động trong việc tiếp thu kiến thức.

Thiếu kỹ năng tổ chức thời gian và ưu tiên

Việc lãng phí thời gian cho các hoạt động giải trí, dùng điện thoại, mạng xã hội làm các em không còn thời gian học bài hoặc ôn luyện kỹ. Do đó, kết quả học tập bị ảnh hưởng rõ rệt.

6. Vấn đề sức khỏe và giấc ngủ chưa đảm bảo

Ngủ không đủ giấc, thiếu vận động

Học sinh THCS thường thức khuya làm bài, giải trí rồi dậy sớm đi học khiến cơ thể thiếu năng lượng, đầu óc mệt mỏi và không thể tập trung. Một nghiên cứu tại Đại học Y Hà Nội cho thấy, 70% học sinh bị thiếu ngủ kéo dài sẽ sụt giảm rõ rệt kết quả học tập.

Dinh dưỡng chưa hợp lý, dễ ốm đau

Chế độ ăn thiếu dưỡng chất, thường xuyên bỏ bữa, ăn nhiều đồ ăn nhanh khiến sức khỏe học sinh giảm sút, tinh thần sa sút kéo theo giảm hiệu quả học hành.

7. Sử dụng điện thoại và mạng xã hội quá mức

Chơi game, “lướt” mạng, bỏ bê học tập

Học sinh dễ bị cuốn vào thế giới ảo, làm xao nhãng và mất tập trung khi học. Theo thống kê của Bộ Thông tin và truyền thông, có đến 80% học sinh THCS tại các thành phố lớn sử dụng điện thoại quá 2 tiếng/ngày ngoài mục đích học tập.

Tiếp nhận thông tin tiêu cực từ mạng xã hội

Môi trường mạng chứa nhiều nội dung tiêu cực, độc hại khiến học sinh dễ bị ảnh hưởng tâm lý, sinh ra các suy nghĩ chán nản, tiêu cực về việc học. Đây là một nguyên nhân khiến học sinh THCS học tập sa sút gần đây được các chuyên gia tâm lý đặc biệt cảnh báo.

Giải pháp giúp khắc phục nguyên nhân khiến học sinh THCS học tập sa sút

Xây dựng lộ trình học tập cá nhân hóa

Cha mẹ nên đồng hành cùng con xây dựng kế hoạch học tập hợp lý, phát hiện sớm vấn đề để can thiệp kịp thời. Đặt lịch sinh hoạt rõ ràng, giúp con tập thói quen tự học và tự quản lý thời gian.

Sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và bạn bè

Kết nối chặt chẽ giữa phụ huynh – giáo viên – bạn bè luôn là chìa khóa vàng giúp học sinh vượt qua giai đoạn khó khăn về học tập. Cha mẹ có thể tham khảo thêm các phương pháp giáo dục tích cực tại chuyên mục Dạy con của NovaTeen.

Giải đáp thắc mắc thường gặp

1. Dấu hiệu nhận biết học sinh THCS học tập sa sút là gì?

Thành tích giảm, chán nản với việc học, không còn hào hứng, hay quên bài, mắc lỗi thường gặp và hay bị nhắc nhở ở trường là các dấu hiệu thường thấy.

2. Làm sao để giúp con lấy lại động lực học tập?

Hãy chia sẻ, lắng nghe, động viên và cùng con xây dựng mục tiêu phù hợp. Đổi mới phương pháp học và tạo môi trường học tập tích cực sẽ giúp con hứng khởi hơn.

3. Bao lâu nên kiểm tra lại nguyên nhân học tập sa sút của con?

Cha mẹ nên thường xuyên quan sát, trao đổi với con hàng tuần để phát hiện sớm dấu hiệu bất thường trong học tập và tâm lý.

4. Liệu học thêm nhiều có giúp cải thiện kết quả học tập?

Chỉ học thêm theo nhu cầu và sức khỏe của con. Quá nhiều lớp học thêm dễ khiến con mệt mỏi và phản tác dụng, cần cân bằng thời gian học – nghỉ ngơi.

5. Nên làm gì khi con bị sa sút kéo dài mặc dù đã cố gắng hỗ trợ?

Nếu đã thay đổi cách dạy, tạo động lực mà con vẫn không cải thiện, hãy đưa con đi tư vấn chuyên gia tâm lý hoặc gặp giáo viên chủ nhiệm để tìm giải pháp phù hợp hơn.

Bạn có thể tìm hiểu thêm các chủ đề về học tập, kiến thức, dạy con và tâm lý tại: Trang chủ NovaTeen để nhận thêm nhiều lời khuyên hữu ích.