Học sinh THCS cần biết gì về an toàn Internet: 7 điều quan trọng cha mẹ nên hướng dẫn

Internet mở ra cả một thế giới kiến thức kỳ thú, giúp học sinh THCS tiếp cận thông tin và phát triển bản thân mỗi ngày. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích tuyệt vời, Internet còn tiềm ẩn nhiều rủi ro về bảo mật và tâm lý. Vậy học sinh THCS cần biết gì về an toàn Internet? Cha mẹ nên hỗ trợ con như thế nào để con vừa học hiệu quả vừa tránh được nguy hiểm mạng? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết 7 điều quan trọng mà phụ huynh nên chủ động hướng dẫn con qua bài viết dưới đây!

1. Hiểu đúng về an toàn Internet cho học sinh THCS

1.1. Khái niệm an toàn Internet là gì?

An toàn Internet là tổng hợp các nguyên tắc, quy tắc giúp người dùng tránh khỏi các rủi ro, mối nguy khi sử dụng mạng. Đối với lứa tuổi THCS, an toàn Internet bao gồm đảm bảo thông tin cá nhân, bảo vệ bản thân khỏi các mối nguy lừa đảo, nội dung độc hại và kiểm soát thói quen sử dụng mạng hợp lý.

Theo UNICEF Việt Nam, hơn 70% học sinh từng gặp phải các vấn đề tiêu cực trên môi trường mạng, trong đó có bạo lực mạng, lừa đảo hoặc tiếp cận nội dung không phù hợp.

1.2. Lý do học sinh THCS dễ gặp rủi ro trên mạng

Lứa tuổi này bắt đầu sử dụng điện thoại, mạng xã hội nhưng chưa có đủ nhận thức về hậu quả tiềm ẩn. Tâm lý tò mò, muốn thử cái mới và dễ tin người khiến các em trở thành đối tượng dễ bị tấn công hoặc lừa đảo qua Internet.

Cha mẹ cần chủ động trò chuyện, đồng hành cùng con, đồng thời cập nhật kiến thức qua các chuyên mục như Kiến thức để có thể bảo vệ và hướng dẫn con tốt hơn.

2. 7 điều quan trọng học sinh THCS cần biết về an toàn Internet

2.1. Chia sẻ thông tin cá nhân một cách thông minh

Học sinh THCS cần hiểu rằng thông tin như tên, địa chỉ, số điện thoại, trường lớp… không nên chia sẻ tùy tiện trên mạng xã hội hoặc các diễn đàn trực tuyến. Việc này có thể dẫn đến nguy cơ bị quấy rối, tống tiền hay “dò” vị trí ngoài đời thực.

Một số ví dụ thực tế từng ghi nhận các vụ việc học sinh bị dụ dỗ ra ngoài gặp mặt chỉ vì vô tư tiết lộ thông tin trên mạng. Cha mẹ nên phân tích các trường hợp này để con hiểu hậu quả tiềm ẩn.

2.2. Xác minh nguồn tin và cảnh giác với lừa đảo

Trên môi trường Internet hiện nay, tin giả, đường link dẫn tới virus, trò lừa “xin card”, câu like, hack tài khoản diễn ra liên tục. Học sinh nên kiểm tra kỹ nguồn thông tin, không nhấn vào link lạ, không tải file không rõ nguồn gốc; hãy hỏi người lớn nếu phát hiện dấu hiệu bất thường.

Theo số liệu của Bộ Thông tin & Truyền thông, năm 2023 có hơn 4000 vụ lừa đảo qua mạng nhắm vào người dùng trẻ. Cảnh báo này là hồi chuông để cha mẹ nhắc nhở con về việc bảo vệ thiết bị và các tài khoản trực tuyến.

2.3. Quản lý thời gian sử dụng Internet hợp lý

Internet mang lại vô vàn hấp dẫn: game online, video, mạng xã hội… Nếu không chủ động kiểm soát, học sinh dễ sa đà dẫn tới nghiện mạng, ảnh hưởng sức khỏe, học tập và mối quan hệ ngoài đời thật. Nhiều chuyên gia khuyên trẻ em dưới 15 tuổi chỉ nên sử dụng Internet tối đa 2 tiếng/ngày cho các hoạt động giải trí.

Cha mẹ nên cùng con xây dựng thời gian biểu sử dụng mạng, xen kẽ các hoạt động ngoại khóa, học tập để cân bằng. Chuyên mục Học tập luôn có những mẹo giúp con thúc đẩy hiệu quả học online an toàn.

3. Cách nhận diện và phòng tránh các nội dung xấu, độc hại

3.1. Dấu hiệu nhận biết nội dung không phù hợp

Các nội dung bạo lực, khiêu dâm, cổ xúy tự sát, hoặc quảng bá chất cấm thường xuất hiện dưới dạng video, sticker, bình luận hoặc tin nhắn ẩn danh. Học sinh nên học cách nhận diện, tránh tò mò xem thử, đặc biệt không chia sẻ cho bạn bè.

Theo khảo sát trên Vinmec, tỷ lệ trẻ em vô tình tiếp cận nội dung xấu trong quá trình lướt mạng ở Việt Nam lên đến 35%.

3.2. Cách xử lý khi gặp phải nội dung xấu

Nếu thấy hình ảnh, video hoặc nhận tin nhắn có dấu hiệu bất thường, điều đầu tiên là không phản hồi. Học sinh cần lưu lại bằng chứng, thông báo ngay cho bố mẹ, thầy cô – những người có kinh nghiệm về Tâm lý trẻ, hoặc liên hệ đến tổng đài hỗ trợ trẻ em. Đừng bao giờ cố tự giải quyết một mình.

4. Kỹ năng bảo mật tài khoản và thiết bị cá nhân

4.1. Thiết lập mật khẩu mạnh và bảo mật hai lớp

Mật khẩu nên có ít nhất 8 ký tự, chứa chữ hoa, số, ký tự đặc biệt và tránh những thông tin cá nhân dễ đoán. Nếu có thể, học sinh cần kích hoạt xác thực hai lớp (2FA) cho tài khoản mạng xã hội, email, ứng dụng học tập để tăng an toàn.

Cách làm đơn giản: Không đặt mật khẩu trùng tên, ngày sinh; không chia sẻ mật khẩu với bất kỳ ai kể cả bạn bè thân thiết.

4.2. Cảnh giác với máy lạ, Wifi công cộng

Hạn chế đăng nhập tài khoản quan trọng trên thiết bị lạ, tránh lưu mật khẩu tự động. Khi sử dụng mạng Wifi công cộng, hãy ưu tiên các nguồn kết nối có mật khẩu, tránh truy cập các dịch vụ tài chính – học tập – email cá nhân để bảo vệ dữ liệu cá nhân.

5. Giao tiếp lịch sự, ứng xử thông minh trên Internet

5.1. Giữ văn hóa ứng xử văn minh khi online

Môi trường ảo cũng như ngoài đời, học sinh cần giữ gìn lời nói, không bình luận xúc phạm, kỳ thị hoặc bắt nạt người khác. Hãy tuân thủ các nguyên tắc văn hóa số, tôn trọng mọi người và nói không với phát tán thông tin sai sự thật.

5.2. Cách tự bảo vệ trước bắt nạt, đe dọa trên mạng

Nếu rơi vào tình huống bị đe dọa, bôi nhọ, lan truyền thông tin sai sự thật (cyberbullying), học sinh cần bình tĩnh, lưu lại bằng chứng và báo lên người có trách nhiệm hoặc tổng đài tư vấn.

6. Vai trò của cha mẹ trong việc hướng dẫn an toàn Internet

6.1. Chủ động trò chuyện, chia sẻ cùng con

Cha mẹ chính là người đồng hành, lắng nghe và tháo gỡ khó khăn tâm lý cho con khi gặp sự cố trên mạng. Đừng ngần ngại hỏi han, chủ động trao đổi về các rủi ro mạng và cùng con lập kế hoạch bảo vệ bản thân.

Chuyên mục Dạy con luôn có những gợi ý thiết thực, hỗ trợ phụ huynh kiến tạo môi trường mạng an toàn cho trẻ.

6.2. Thiết lập các công cụ kiểm soát và giám sát phù hợp

Một số phần mềm giám sát, lọc nội dung xấu hoặc app quản lý thời gian sử dụng mạng (ví dụ: Google Family Link, Kaspersky Safe Kids…) giúp cha mẹ dễ dàng theo dõi, hướng dẫn và bảo vệ con hơn.

Tuy nhiên, tăng cường trao đổi – đồng cảm quan trọng hơn là kiểm soát đơn thuần để xây dựng niềm tin giữa các thành viên trong gia đình.

7. Giải đáp thắc mắc thường gặp về an toàn Internet cho học sinh THCS

1. Học sinh THCS nên làm gì khi bị lừa đảo, dọa nạt qua mạng?

Bình tĩnh, không chuyển khoản hay cung cấp thông tin cá nhân, lưu lại bằng chứng và báo ngay cho người lớn tin cậy hoặc liên hệ tổng đài 111 hỗ trợ trẻ em.

2. Có nên cho học sinh THCS dùng mạng xã hội không?

Nên cho con dùng có kiểm soát, hướng dẫn kỹ kỹ năng phòng tránh rủi ro mạng và thiết lập các giới hạn phù hợp độ tuổi.

3. Làm sao để nhận biết nội dung độc hại trên Internet?

Chú ý tiêu đề giật gân, hình ảnh phản cảm, đường link lạ hoặc các tài khoản ẩn danh. Trường hợp nghi ngờ, hãy hỏi ý kiến người lớn trước khi xem hoặc nhấn vào.

4. Phụ huynh cần lưu ý gì khi dạy trẻ về an toàn Internet?

Luôn đồng hành, trò chuyện nhẹ nhàng, lấy ví dụ thực tế và sử dụng các nguồn thông tin uy tín để hướng dẫn thay vì chỉ áp đặt hoặc cấm đoán.

5. Có công cụ nào giúp bảo vệ trẻ trên mạng?

Nhiều ứng dụng miễn phí và trả phí như Google Family Link, Qustodio, Kaspersky Safe Kids… trợ giúp cha mẹ lọc nội dung, giới hạn thời gian và theo dõi quá trình sử dụng Internet của con.

Hy vọng bài viết đã giúp quý phụ huynh hiểu rõ học sinh THCS cần biết gì về an toàn Internet cũng như có thêm kinh nghiệm đồng hành, bảo vệ con trên hành trình khám phá thế giới số. Đừng quên theo dõi Blog Novateen để cập nhật những kiến thức giáo dục, tâm lý và kỹ năng sống mới nhất dành cho trẻ!