Học online có làm giảm khả năng tương tác của học sinh THCS không? Chuyên gia giải đáp

Giáo dục trực tuyến đang trở thành xu hướng toàn cầu và phát triển mạnh tại Việt Nam. Tuy nhiên, nhiều phụ huynh và giáo viên lo ngại việc học online có thể làm giảm tương tác của học sinh THCS. Bài viết này sẽ phân tích khía cạnh tương tác trong học trực tuyến và gợi ý giải pháp giúp học sinh duy trì tương tác hiệu quả để phát triển toàn diện.

1. Học online là gì? Đặc điểm của hình thức học tập này

1.1. Khái niệm về học online

Học online, hay học trực tuyến, là hình thức học tập thông qua các nền tảng internet. Thay vì đến lớp học truyền thống, học sinh truy cập các buổi học bằng thiết bị số như máy tính, điện thoại hay máy tính bảng. Học online có mặt ở mọi cấp học, nhưng đối với học sinh trung học cơ sở (THCS), đây là giai đoạn quan trọng, khi các em bắt đầu phát triển kỹ năng giao tiếp, hợp tác và tư duy phản biện.

1.2. Những điểm mạnh và hạn chế của học online với học sinh THCS

Ưu điểm của học trực tuyến là tăng tính chủ động, linh hoạt về thời gian, địa điểm, giúp học sinh dễ dàng tiếp cận nguồn tài liệu đa dạng. Tuy nhiên, theo VnExpress, học sinh THCS dễ thiếu tập trung và bị giảm chất lượng tương tác khi không có sự hiện diện trực tiếp của thầy cô, bạn bè. Đó là lý do câu hỏi “học online có làm giảm khả năng tương tác của học sinh THCS không” trở nên rất đáng quan tâm.

2. Tương tác trong học tập – Giá trị cốt lõi với học sinh THCS

2.1. Tương tác là gì? Vì sao nó quan trọng ở lứa tuổi THCS?

Tương tác trong giáo dục gồm: giáo viên – học sinh, học sinh – học sinh và học sinh – nội dung bài học. Theo chuyên trang ScienceDirect, ở lứa tuổi THCS, trao đổi, thảo luận nhóm, đặt câu hỏi và phản hồi góp phần hình thành kỹ năng giao tiếp xã hội, khả năng tư duy độc lập và điều tiết cảm xúc – yếu tố vàng cho thành công sau này.

2.2. Biểu hiện của sự tương tác tốt trong lớp học

Một lớp học có tính tương tác cao thường có các biểu hiện: học sinh chủ động giơ tay phát biểu, mạnh dạn nêu ý kiến, thường xuyên tương tác nhóm nhỏ, hay được thầy cô động viên trao đổi bài vở. Đặc biệt ở lứa tuổi THCS, các em rất cần những không gian chia sẻ cảm xúc, xây dựng tình bạn, nâng cao tinh thần hợp tác.

3. Học online có làm giảm khả năng tương tác của học sinh THCS không?

3.1. Những minh chứng và số liệu thực tế

Một báo cáo năm 2023 của Bộ GD&ĐT cho thấy, hơn 65% giáo viên phản ánh hiện tượng thụ động, ít giao tiếp của học sinh THCS trong lớp học online. Số liệu khảo sát của Novateen.vn cũng khẳng định: hơn 70% học sinh cảm thấy khó kết nối với bạn bè, giáo viên khi học trực tuyến lâu dài.

3.2. Nguyên nhân chính khiến học sinh giảm tương tác khi học online

• Thiếu phản hồi đa chiều: Thể hiện qua việc không nghe – nhìn trực tiếp, dẫn đến khó nắm bắt cảm xúc, phản ứng của người khác.
• Cạnh tranh với các yếu tố gây xao nhãng: Tivi, game, tin nhắn mạng xã hội dễ khiến học sinh lơ là, mất tập trung.
• Thiếu sự giám sát và động viên: Giáo viên khó bao quát toàn bộ học sinh, nên những em nhút nhát càng ngại tương tác hơn.
• Giao tiếp chỉ giới hạn qua micro/thảo luận chat: Khoảng cách công nghệ vô tình làm giảm sự thân mật, tự nhiên khi trao đổi.

4. Học online có thể tối ưu tương tác cho học sinh THCS như thế nào?

4.1. Giải pháp từ phía giáo viên

Giáo viên cần đổi mới phương pháp giảng dạy, từ độc thoại sang khuyến khích thảo luận nhóm, làm việc dự án, đặt câu hỏi mở, sử dụng bảng biểu/vẽ ý tưởng chung qua phần mềm. Chủ động gọi tên từng học sinh, khích lệ các em tương tác qua camera và trao đổi bằng hình ảnh, bài tập thực tế.

4.2. Giải pháp từ phía học sinh và phụ huynh

Phụ huynh nên đồng hành và tạo môi trường học tập yên tĩnh, hạn chế thiết bị giải trí cạnh chỗ học. Cùng con xây dựng thói quen tổ chức thời gian, chỉnh tư thế học, chủ động tham gia đặt câu hỏi trong lớp online, giao lưu nhóm bạn sau giờ học để giảm bớt cảm giác cô lập. Tham khảo chuyên mục Dạy con để biết thêm bí quyết.

5. Điểm mạnh của học online nếu biết tận dụng

5.1. Kho tài nguyên học tập toàn cầu, mở ra nhiều cơ hội vàng

Nếu khai thác tốt kho công cụ online, học sinh THCS không chỉ tương tác với thầy cô, bạn bè trong lớp mà còn có thể giao lưu với hàng ngàn chuyên gia, học sinh quốc tế qua các lớp học mở như Coursera. Đội nhóm học tập cũng dễ dàng tổ chức qua các nền tảng Zoom, Google Meet, Padlet…

5.2. Phát triển kỹ năng sống và tự lập

Thông qua học trực tuyến, học sinh THCS học cách quản lý thời gian, tự lên kế hoạch học tập, tự đặt mục tiêu. Sự kiên trì, chủ động tìm kiếm kiến thức sẽ rèn luyện thế hệ trẻ vững vàng – yếu tố cực kỳ cần thiết trong xã hội hiện đại.
Tham khảo thêm chuyên mục Học tập để nâng cao hiệu quả!

6. Cẩm nang giúp tăng cường tương tác khi học online cho học sinh THCS

6.1. Sáng tạo hoạt động tương tác nhóm nhỏ trực tuyến

Giáo viên và học sinh nên chia nhóm nhỏ làm dự án, thuyết trình ngắn, bàn luận hoặc đóng vai; dùng công cụ như Jamboard, Padlet để chia sẻ ý kiến đa chiều. Điều này đã giúp tăng 40% tỷ lệ phát biểu và góp ý trên các lớp học online thử nghiệm năm 2022 (Nguồn: Bộ GD&ĐT).

6.2. Sử dụng đa dạng công nghệ hỗ trợ giao tiếp

Sử dụng chat nhóm, bảng ý tưởng, quiz online, game tương tác,… giúp lớp học trở nên gần gũi, vui nhộn và kích thích học sinh THCS mạnh dạn trao đổi hơn.
Đặc biệt, giáo viên có thể gửi feedback cá nhân hóa hoặc tổ chức các tiết học ngắn theo chủ đề mà học sinh yêu thích.

7. Lời kết: Học online không hoàn toàn làm giảm khả năng tương tác của học sinh THCS

Trên thực tế, so với học trực tiếp, học online có làm giảm khả năng tương tác của học sinh THCS không phụ thuộc rất lớn vào cách tổ chức lớp học và nhận thức của giáo viên, phụ huynh, cũng như sự thích nghi của học sinh. Điều quan trọng là phải cập nhật kiến thức về giáo dục số, trang bị kỹ năng mềm và đồng hành cùng con thích ứng tích cực với bối cảnh mới. Đừng quên ghé thăm Tâm lý và Trang chủ Novateen để cập nhật thêm các bí quyết nuôi dạy, đồng hành cùng con!

Giải đáp thắc mắc thường gặp về học online và tương tác của học sinh THCS

Học online có khiến học sinh THCS ngại giao tiếp hơn không?

Nếu không có giải pháp phù hợp, học online dễ làm học sinh thụ động, ít chủ động phát biểu. Tuy nhiên, khi giáo viên linh hoạt tổ chức hoạt động nhóm và tương tác sáng tạo, các em vẫn duy trì tốt kỹ năng giao tiếp.

Làm sao để tăng khả năng tương tác khi con học trực tuyến?

Kết hợp các hoạt động thảo luận nhóm, học tập dự án, sử dụng công cụ tương tác như bảng vẽ online, quiz và trò chơi sẽ giúp học sinh hào hứng và chủ động hơn.

Phụ huynh cần làm gì khi con tỏ ra lười tham gia trao đổi trên lớp online?

Phụ huynh nên động viên, trao đổi chia sẻ tâm lý với con, đồng thời phối hợp với giáo viên để tìm phương pháp phù hợp giúp con hòa nhập, mạnh dạn chia sẻ hơn.

Tương tác khi học online có ảnh hưởng tới kết quả học tập lâu dài?

Có. Kỹ năng hợp tác, giao tiếp, đặt câu hỏi và phản xạ nhanh là chìa khóa giúp học sinh THCS đạt thành tích tốt và phát triển các kỹ năng quan trọng ở bậc THPT và đại học.

Nguồn tham khảo nào giúp ích cho việc tăng cường kỹ năng tương tác khi học online?

Bạn có thể tham khảo thêm các bài chia sẻ tại Chuyên mục Kiến thức hoặc kho dữ liệu của UNICEF về học tập số để cập nhật phương pháp hiệu quả nhất.