Tại sao học sinh dễ quên từ vựng? 5 lý do phổ biến và cách khắc phục
Học từ vựng là nền tảng thiết yếu khi học ngoại ngữ, nhưng không ít học sinh than phiền rằng đã học rất nhiều từ mới nhưng vẫn nhanh chóng quên đi. Vậy, tại sao học sinh dễ quên từ vựng? Hiểu rõ nguyên nhân sẽ giúp cha mẹ, thầy cô và học sinh có giải pháp học từ vựng hiệu quả hơn, góp phần cải thiện kết quả học tập. Hãy cùng khám phá 5 lý do phổ biến khiến học sinh “học trước quên sau” và các cách khắc phục dễ áp dụng trong thực tiễn!
1. Học từ vựng sai phương pháp
Sự phổ biến của phương pháp học thuộc lòng
Nhiều học sinh Việt Nam chưa biết cách học từ vựng hiệu quả mà chỉ dừng lại ở việc học thuộc lòng từ mới và nghĩa tiếng Việt. Cách học “học vẹt” này tuy nhanh nhớ nhưng rất dễ quên, vì não bộ không tiếp nhận được ngữ cảnh sử dụng từ.
Lợi ích của học từ vựng theo ngữ cảnh
Bằng cách đưa từ vựng vào câu, đoạn hội thoại hoặc tình huống thực tế, học sinh sẽ hiểu rõ nghĩa và cách dùng của từ, từ đó ghi nhớ lâu hơn. Theo nghiên cứu của British Council, học từ vựng trong ngữ cảnh tăng khả năng ghi nhớ lên đến 60% so với học riêng lẻ.
2. Thiếu sự ôn luyện và lặp lại định kỳ
Quên từ vựng do não bộ có cơ chế “lọc thông tin”
Tại sao học sinh dễ quên từ vựng? Bộ não có xu hướng “đào thải” những thông tin ít sử dụng. Nếu bạn chỉ học 1 lần mà không ôn luyện, 80% kiến thức sẽ bị quên sau 1 tuần (theo Đường cong lãng quên của Ebbinghaus).
Cách ôn tập từ vựng hiệu quả
Áp dụng kỹ thuật Spaced Repetition – Lặp lại ngắt quãng – là một bí quyết thông minh giúp não bộ ghi nhớ lâu. Hãy tạo lịch ôn tập từ mới: 1 ngày, 3 ngày, 7 ngày, 15 ngày,… và kiên trì thực hiện.
3. Không kết nối từ vựng vào thực tiễn
“Học để thi” khiến từ vựng bị động
Nhiều học sinh chỉ học từ mới để làm bài kiểm tra mà không thường xuyên áp dụng nó vào giao tiếp thực tiễn. Hậu quả là từ vựng chỉ nằm trên giấy mà không thành phản xạ sử dụng.
Ví dụ thực tế ứng dụng từ vựng
Giả sử học sinh vừa học từ “environment” (môi trường), ngoài việc ghi nhớ nghĩa, hãy đưa vào chủ đề nói, viết hoặc trò chuyện hàng ngày: “What can we do to protect the environment?”. Sự liên tục ứng dụng chính là chìa khóa ghi nhớ.
4. Học quá nhiều từ vựng trong thời gian ngắn
Áp lực học “nạp” quá nhiều từ mới
Một sai lầm phổ biến là cố gắng học dồn hàng chục, thậm chí hàng trăm từ vựng mỗi ngày. Cách này gây “bội thực”, làm giảm hiệu quả ghi nhớ và khiến học sinh stress, nhanh chán nản.
Khoa học về số lượng từ vựng nên học mỗi ngày
Theo khuyến nghị của các chuyên gia ngôn ngữ như Cambridge English, với học sinh phổ thông, mỗi ngày học 5-7 từ mới là hợp lý, vừa đảm bảo chất lượng vừa đủ thời gian ôn luyện lại.
5. Yếu tố tâm lý khi học từ vựng
Áp lực, tự ti và động lực giảm sút
Khi thường xuyên quên từ vựng, học sinh dễ cảm thấy tự ti, lo lắng, cho rằng mình “không có năng khiếu”. Điều này khiến não bộ đặt “hàng rào tâm lý” và từ chối tiếp nhận thông tin mới.
Cách tạo động lực và sự hứng thú khi học từ vựng
Hãy biến việc học từ vựng thành trò chơi hoặc cuộc thi nho nhỏ (quiz, flashcard, kết hợp hình ảnh,…). Ngoài ra, gia đình và thầy cô có thể khuyến khích, động viên kịp thời để học sinh cảm thấy việc học không còn áp lực, từ đó chủ động ghi nhớ hơn.
Các phương pháp khắc phục: Làm gì để không còn “học trước quên sau”?
Chọn phương pháp học phù hợp
Mỗi học sinh có một sở trường ghi nhớ riêng biệt. Người thuộc dạng thị giác nên kết hợp từ vựng và hình ảnh. Người thích âm thanh nên luyện nghe phát âm, phổ nhạc từ vựng,… Bạn có thể tham khảo nhiều phương pháp tại chuyên mục Học tập của Novateen.
Luyện tập thường xuyên, vừa sức
Không chỉ ghi nhớ, hãy thường xuyên sử dụng từ vựng đã học vào thực tiễn. Dành 5-10 phút luyện lại từ cũ trước khi học từ mới giúp não bộ lưu trữ kiến thức bền vững hơn.
Kết hợp nhiều giác quan khi học
Dùng hình ảnh, video, viết, nói, tạo bản vẽ minh họa… sẽ giúp từ vựng “in sâu” hơn so với chỉ học thuộc. Bạn có thể thử làm Flashcard dán trên góc học tập.
Quản lý tâm lý tích cực khi học từ vựng
Đừng tự tạo áp lực phải thuộc tất cả ngay lập tức. Thay vào đó, đặt mục tiêu nhỏ, ghi nhận sự tiến bộ từng ngày để luôn hào hứng với việc học. Tìm hiểu thêm về tâm lý học tập qua chuyên mục Tâm lý của Novateen.
Những lưu ý khác để ghi nhớ từ vựng lâu dài
Dùng app học từ vựng chuyên biệt
Các công cụ như Anki, Quizlet, Duolingo… ứng dụng kỹ thuật lặp lại ngắt quãng và trò chơi hóa giúp việc học trở nên thú vị và hiệu quả hơn. Dùng đúng app cũng giúp giảm cảm giác nhàm chán.
Kết hợp học nhóm hoặc dạy lại cho người khác
Khi chia sẻ lại từ vựng với bạn bè, hoặc cùng học nhóm, học sinh sẽ sử dụng trí nhớ chủ động, tăng khả năng ghi nhớ. Bạn cũng có thể tham khảo thêm các kinh nghiệm học tập tại Dạy con.
Hiểu rõ ý nghĩa của việc học từ vựng
Khi nhận thức rõ từ vựng là chìa khóa của việc sử dụng ngoại ngữ thành thạo (giao tiếp, đọc hiểu, nghe nói…), học sinh sẽ chủ động hơn trong việc tiếp nhận và ôn tập từ mới. Những kiến thức nền tảng về ngôn ngữ bạn có thể xem chi tiết trong mục Kiến thức.
Giải đáp thắc mắc thường gặp về “Tại sao học sinh dễ quên từ vựng”
1. Học thuộc nhiều lần nhưng vẫn quên, phải làm sao?
Hãy thử thay đổi phương pháp bằng cách học từ qua ngữ cảnh, đưa vào câu chuyện hoặc áp dụng thực tế thay cho học thuộc lòng lặp đi lặp lại.
2. Bao lâu nên ôn lại từ vựng đã học?
Nên ôn vào ngày 1, 3, 7, 15 sau khi học, và duy trì ôn định kỳ mỗi tuần để thông tin được củng cố liên tục.
3. Học từ vựng có cần biết cả phát âm và ví dụ sử dụng từ?
Cực kỳ quan trọng! Học cả phát âm, ví dụ và các cụm từ chứa từ mới sẽ giúp bạn ghi nhớ và sử dụng từ “chắc tay” hơn.
4. Có công cụ nào giúp nhớ từ vựng hiệu quả hơn?
Có, bạn nên sử dụng các app như Anki, Quizlet hoặc Duolingo để ôn tập và luyện từ vựng bằng phương pháp lặp lại ngắt quãng.
5. Nên học từ vựng một mình hay học nhóm tốt hơn?
Kết hợp cả hai! Học nhóm giúp tăng hứng thú, dễ động viên nhau còn học cá nhân linh hoạt hơn về thời gian.
Bạn muốn khám phá thêm nhiều bí quyết học hiệu quả? Đừng bỏ qua các bài viết hữu ích tại Trang chủ Novateen – chuyên trang chia sẻ phương pháp học tập, tâm lý, dạy con và cập nhật kiến thức giáo dục mới nhất!
