Vì sao học sinh dễ chán học? 7 nguyên nhân và cách khắc phục hiệu quả
Bạn có bao giờ thắc mắc vì sao học sinh dễ chán học, dù ban đầu rất hào hứng với việc đến trường? Tình trạng này không chỉ xuất hiện ở một số cá nhân mà là thực trạng chung xảy ra ở nhiều bậc học khác nhau. Khi trẻ mất động lực học tập, không chỉ kết quả học giảm sút mà còn ảnh hưởng lớn đến phát triển tâm lý và tương lai của các em.
Bài viết này sẽ chỉ ra 7 nguyên nhân hàng đầu khiến học sinh dễ chán học và cung cấp cho bạn các giải pháp thực tế, hiệu quả. Nếu bạn là phụ huynh, giáo viên, hoặc chính bản thân là học sinh, những nội dung sau sẽ thực sự hữu ích. Đừng quên, bạn có thể tìm hiểu thêm các kinh nghiệm về học tập, dạy con và tâm lý tại blog Novateen.
1. Chương trình học không liên quan đến thực tế
Khái niệm về sự liên kết thực tiễn trong giáo dục
Một trong những lý do vì sao học sinh dễ chán học xuất phát từ cảm giác chương trình học quá xa rời thực tế. Học sinh thường không nhìn thấy mối liên hệ giữa kiến thức trong sách vở với cuộc sống hàng ngày. Theo báo cáo của Organization for Economic Cooperation and Development – OECD, hơn 47% học sinh cho biết họ khó áp dụng những thứ học được vào thực tế (OECD Education).
Lợi ích khi nội dung học có tính ứng dụng
Khi kiến thức gắn liền với thực tiễn, trẻ sẽ thấy được ý nghĩa của việc học, từ đó chủ động tìm hiểu và khám phá hơn. Chẳng hạn, các bài học về tài chính cá nhân, bảo vệ môi trường hay tư duy phản biện sẽ được học sinh hào hứng tiếp nhận hơn so với những công thức toán học khô khan.
2. Phương pháp giáo dục chưa phù hợp
Vấn đề: Dạy học một chiều và áp đặt
Nhiều giáo viên vẫn còn áp dụng cách dạy truyền thống, thiếu sự tương tác hai chiều. Học sinh bị động tiếp nhận kiến thức khiến các em khó phát huy khả năng tư duy sáng tạo. Đây cũng là nguyên nhân vì sao học sinh dễ chán học, không cảm thấy được “lắng nghe” và đóng góp ý kiến cá nhân.
Giải pháp: Đổi mới phương pháp dạy và học
Áp dụng các mô hình dạy học tích cực như thảo luận nhóm, dự án hoặc phản biện sẽ kích thích học sinh chủ động tìm tòi. Các trường học ở Phần Lan, quốc gia nổi tiếng về giáo dục, chú trọng khuyến khích học sinh tự chọn đề tài, trao quyền tự chủ, giúp các em luôn hứng thú trong học tập (Nguồn: WEF).
3. Áp lực học tập, thi cử nặng nề
Biểu hiện và phản ứng tiêu cực của học sinh
Theo khảo sát của Viện Nghiên cứu Giáo dục Việt Nam năm 2023, có đến 62,5% học sinh cảm thấy áp lực bởi kỳ vọng điểm số của gia đình, nhà trường. Khi mục tiêu học tập chỉ xoay quanh thi cử, thành tích, cảm giác căng thẳng, lo lắng kéo dài sẽ khiến trẻ nhanh chóng mất động lực, dẫn đến chán học.
Cách xoa dịu áp lực hiệu quả
Phụ huynh, giáo viên cần đồng hành cùng học sinh, khích lệ chuyện cố gắng thay vì chỉ chăm chăm vào kết quả, điểm số. Bên cạnh đó, hãy tổ chức các buổi tư vấn tâm lý, hoạt động ngoại khóa để các em giải tỏa căng thẳng. Đọc thêm các bài viết liên quan tại chuyên mục Tâm lý của chúng tôi để nắm thêm bí quyết giảm áp lực học tập cho trẻ.
4. Thiếu mục tiêu, động lực cá nhân
Tác động của việc không xác định mục đích học tập
Một lý do giải thích vì sao học sinh dễ chán học là các em không biết mình học để làm gì. Tình trạng này phổ biến ở lứa tuổi THCS, THPT – thời điểm các em bị ảnh hưởng mạnh bởi bạn bè, mạng xã hội và chưa nhận thức rõ mục tiêu cá nhân.
Cách tạo động lực học tập cho học sinh
Hãy cùng con thiết lập mục tiêu nhỏ, dễ thực hiện, ví dụ như tiến bộ từng môn học, hay tham gia các hoạt động ngoại khóa. Nên định hướng để trẻ hiểu được sở thích và thế mạnh của bản thân từ sớm. Khuyến khích con tìm hiểu thêm từ các nguồn chất lượng như chuyên mục Kiến thức để mở rộng tầm nhìn.
5. Thiếu sự quan tâm và hỗ trợ từ gia đình, thầy cô
Sức mạnh của sự cổ vũ và chia sẻ
Nhiều nghiên cứu chứng minh, trẻ em nhận được sự khích lệ, động viên từ cha mẹ, giáo viên sẽ có động lực duy trì quá trình học tập tốt hơn. Ngược lại, khi các em thiếu sự quan tâm, dễ hình thành suy nghĩ tiêu cực, lười biếng, chán học (Nguồn: UNICEF – Education & UNICEF).
Cách tăng cường kết nối và hỗ trợ học sinh
Phụ huynh nên thường xuyên trò chuyện với con để lắng nghe cảm xúc, mong muốn của trẻ liên quan đến chuyện học. Thầy cô cần tích cực tạo động lực, khen ngợi, ghi nhận nỗ lực của học sinh, không chỉ để ý đến những hạn chế, lỗi sai.
6. Tác động của công nghệ, mạng xã hội
Thực trạng nghiện mạng xã hội, game online ảnh hưởng học tập
Theo khảo sát của We Are Social 2024, trung bình mỗi học sinh tại Việt Nam dành 2–3 giờ/ngày cho điện thoại, trong đó chủ yếu là giải trí, mạng xã hội, game. Việc sa đà vào thế giới ảo làm giảm khả năng tập trung và các em dễ cảm thấy học tập trở nên nhàm chán, thiếu hấp dẫn so với giải trí online.
Kiểm soát và sử dụng công nghệ hợp lý
Gia đình nên xây dựng quy tắc sử dụng thiết bị điện tử cho trẻ, kết hợp hướng dẫn khai thác công nghệ phục vụ mục đích học tập như tra cứu tài liệu, học trực tuyến, rèn luyện kỹ năng mềm… Tham khảo thêm kinh nghiệm dạy con quản lý thời gian để bảo vệ con trước cám dỗ công nghệ.
7. Thiếu kỹ năng tự học, tư duy phản biện
Hệ lụy của việc học thụ động
Học sinh dễ chán học vì không được trang bị kỹ năng tự học và phương pháp tiếp thu hiệu quả. Khi không nắm rõ cách lập kế hoạch, ghi chú, tóm tắt nội dung hay tìm kiếm thông tin, quá trình học diễn ra một cách nhàm chán, thiếu chủ động, dẫn đến hiệu quả thấp và càng khiến các em không còn hứng thú.
Rèn luyện kỹ năng tự học, tự giám sát bản thân
Nên tập cho học sinh kỹ năng ghi chú, đặt câu hỏi, tìm kiếm nguồn học liệu chất lượng ngay từ cấp tiểu học. Trẻ cần được khuyến khích phản biện, trình bày ý kiến cá nhân nhằm tăng khả năng tư duy độc lập. Bên cạnh đó, các khóa học về kỹ năng học tập tại blog Novateen cũng là nguồn tài liệu bổ ích cho học sinh hiện đại.
Giải đáp thắc mắc thường gặp
1. Vì sao học sinh lại nhanh chóng mất hứng thú với việc học?
Có nhiều nguyên nhân như nội dung học thiếu thực tế, áp lực điểm số, phương pháp giáo dục cứng nhắc, ảnh hưởng của công nghệ và thiếu động lực cá nhân.
2. Cha mẹ, thầy cô nên làm gì khi con chán học?
Nên dành thời gian trò chuyện, lắng nghe để hiểu rõ nguyên nhân, hỗ trợ trẻ bằng cách tạo động lực, giảm áp lực, đổi mới cách học và phát triển kỹ năng mềm.
3. Học sinh chán học có phải do lười biếng?
Không hẳn. Nhiều học sinh thiếu động lực học tập do áp lực, phương pháp dạy học nhàm chán, không thấy mục đích của việc học chứ không phải “lười” tự thân.
4. Cách khắc phục tình trạng chán học hiệu quả nhất là gì?
Giải pháp gồm: xác định mục tiêu rõ ràng, đổi mới cách học và giảng dạy, tăng sự liên kết giữa học với đời sống, phát triển tư duy và kỹ năng tự học.
5. Đọc thêm thông tin hữu ích ở đâu?
Truy cập blog Novateen để tìm hiểu chuyên sâu về học tập, tâm lý, kỹ năng sống cho học sinh, phụ huynh và giáo viên.
Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ vì sao học sinh dễ chán học và cách khắc phục. Đừng quên áp dụng những phương pháp phù hợp để chặng đường học tập luôn tràn đầy năng lượng, cảm hứng và thành công!
