7 điều học sinh cấp 2 nên biết về quyền riêng tư khi dùng Internet
Internet giúp học tập, kết nối bạn bè và giải trí dễ dàng hơn bao giờ hết. Nhưng, với sự phát triển của công nghệ, quyền riêng tư cá nhân lại trở nên quan trọng, đặc biệt với học sinh cấp 2 – lứa tuổi đang dần tự chủ sử dụng Internet. Vậy học sinh cấp 2 nên biết gì về quyền riêng tư khi dùng Internet? Dưới đây là 7 điều quan trọng, chuyên gia Novateen chia sẻ cùng bạn!
1. Hiểu đúng về quyền riêng tư trên Internet
1.1 Quyền riêng tư là gì?
Quyền riêng tư khi dùng Internet là việc cá nhân có quyền kiểm soát thông tin của mình, quyết định điều gì được chia sẻ, ai có quyền xem và sử dụng thông tin đó. Theo Childnet International, bảo vệ quyền riêng tư giúp người dùng tránh các rủi ro bị lừa đảo, bắt nạt mạng hay bị lấy cắp thông tin cá nhân.
1.2 Vì sao học sinh cấp 2 phải quan tâm đến quyền riêng tư?
Ở lứa tuổi dậy thì, các em chưa hoàn toàn ý thức hết nguy cơ trên mạng. Dễ bị dụ dỗ tiết lộ thông tin cá nhân, ảnh riêng tư hoặc nhấn vào link độc hại. Nhiều trường hợp bị lấy thông tin cá nhân để tạo tài khoản giả hoặc bị đe dọa trên mạng, ảnh hưởng đến tâm lý và kết quả học tập. Xem thêm các bài về tâm lý để hiểu hơn về tác động này.
2. Tài khoản và mật khẩu: Đừng coi thường!
2.1 Cách đặt mật khẩu an toàn
Mật khẩu nên gồm ít nhất 8 ký tự, kết hợp chữ hoa, chữ thường, số và ký tự đặc biệt. Tuyệt đối không sử dụng mật khẩu dễ đoán như “123456” hoặc tên, ngày sinh. Sử dụng tính năng xác thực hai lớp (2FA) nếu các dịch vụ hỗ trợ.
2.2 Không chia sẻ tài khoản và mật khẩu
Học sinh không nên đưa mật khẩu hoặc tài khoản cho bạn bè hoặc người lạ, ngay cả khi đó là người thân thiết nếu không cần thiết. Theo Trung tâm An ninh mạng Việt Nam, trên 30% vụ rò rỉ thông tin từ việc chia sẻ mật khẩu thiếu kiểm soát. Để hiểu sâu hơn về cách bảo vệ thông tin cá nhân, hãy đọc thêm các bài tại mục kiến thức trên Novateen.
.jpg)
3. Cẩn trọng với chia sẻ thông tin cá nhân
3.1 Những thông tin không nên công khai
Không chia sẻ địa chỉ nhà, số điện thoại, tên trường, mã số cá nhân, thông tin tài khoản ngân hàng… trên Facebook, Instagram hoặc bất kỳ trang web nào. Ngay cả ảnh sinh hoạt gia đình, hình ảnh có vị trí cũng nên hạn chế.
3.2 Cảnh giác trước các trò chuyện lạ
Nếu nhận được tin nhắn từ người lạ, hoặc cuộc gọi, đề nghị chia sẻ thông tin cá nhân, hãy kiểm tra kỹ và hỏi ý kiến người lớn. Tỷ lệ bị lừa đảo qua mạng ở học sinh tăng lên tới 18% theo thống kê của VnExpress.
4. Dấu vết kỹ thuật số: Học sinh cấp 2 nên biết gì về quyền riêng tư khi dùng Internet?
4.1 Dấu vết kỹ thuật số là gì?
Mỗi hành động trên Internet (truy cập website, đăng nhập, bình luận, tải ảnh…) đều để lại “dấu vết”. Các công ty hoặc kẻ xấu có thể tổng hợp thông tin này để theo dõi hoặc sử dụng vào mục đích xấu.
4.2 Quản lý dấu vết kỹ thuật số hiệu quả
Xóa lịch sử duyệt web thường xuyên, thoát tài khoản sau khi sử dụng ở máy chung, không lưu mật khẩu trên thiết bị công cộng. Hạn chế đăng tải ảnh có vị trí thực hoặc trạng thái cảm xúc nhạy cảm lên mạng xã hội. Các bạn có thể tham khảo thêm ở mục dạy con để biết cách hướng dẫn con bảo vệ dấu vết số an toàn.
5. Kiểm soát quyền riêng tư khi dùng ứng dụng & mạng xã hội
5.1 Thiết lập quyền riêng tư trên ứng dụng
Sử dụng chức năng thiết lập quyền riêng tư của từng nền tảng (Facebook, TikTok, Zalo…), chỉ cho phép bạn bè thực sự xem nội dung cá nhân. Tránh công khai hình ảnh, video, lịch học… với tất cả mọi người.
5.2 Không nhấn vội đồng ý điều khoản
Trước khi tải hoặc đăng ký ứng dụng mới, cần đọc kỹ chính sách quyền riêng tư và bảo mật. Nhiều ứng dụng yêu cầu quyền truy cập danh bạ, vị trí, camera không cần thiết. Việc này giúp học sinh cấp 2 bảo vệ quyền riêng tư hiệu quả hơn, giảm thiểu nguy cơ bị lộ thông tin.
6. Chủ động bảo vệ bản thân trước nội dung xấu hoặc lừa đảo trực tuyến
6.1 Nhận biết dấu hiệu thông tin giả & lừa đảo
Các email, tin nhắn trúng thưởng, yêu cầu chuyển tiền, lời mời tham gia nhóm kín… rất dễ là lừa đảo. Tuyệt đối không cung cấp thông tin hoặc nhấp vào đường link lạ.
6.2 Ứng phó khi bị lộ thông tin, bị đe dọa
Bình tĩnh trao đổi với cha mẹ hoặc thầy cô để được hỗ trợ. Lưu giữ tin nhắn, bằng chứng và báo cáo với cơ quan chức năng nếu bị lừa tiền hoặc bị hăm dọa phát tán thông tin.
7. Đồng hành cùng cha mẹ, thầy cô – Bí quyết an toàn cho học sinh cấp 2
7.1 Giao tiếp cởi mở về vấn đề quyền riêng tư
Thường xuyên trò chuyện với phụ huynh hoặc giáo viên về các trải nghiệm trên mạng, những điều chưa hiểu hoặc thắc mắc về quyền riêng tư. Việc trao đổi giúp phòng tránh rủi ro và có hướng xử lý kịp thời khi sự việc xảy ra.
7.2 Tham gia các lớp học, hoạt động nâng cao nhận thức
Tìm hiểu hoặc đăng ký các khóa học tập về an toàn, bảo mật thông tin và kỹ năng số. Chia sẻ kiến thức, hướng dẫn bạn bè, người thân cũng là cách giúp cộng đồng học sinh cấp 2 sử dụng Internet an toàn hơn.
Giải đáp thắc mắc thường gặp về quyền riêng tư cho học sinh cấp 2
Password mạnh là như thế nào?
Password mạnh gồm ít nhất 8 ký tự, cả chữ hoa, chữ thường, số và ký tự đặc biệt, không liên quan đến thông tin cá nhân của bạn.
Làm sao nhận biết lừa đảo trên mạng?
Nếu nhận được tin nhắn/email yêu cầu thông tin cá nhân, nhấp vào đường link lạ hoặc hứa hẹn quà tặng lớn, hãy cảnh giác. Nên xác thực lại nguồn hoặc hỏi người lớn.
Những thông tin nào không nên đăng công khai?
Không đăng địa chỉ, số điện thoại, tên trường/lớp, ảnh nhạy cảm, hoặc lịch trình cá nhân lên mạng xã hội công khai.
Khi bị lộ thông tin thì làm thế nào?
Báo ngay cho cha mẹ, giáo viên và cố gắng giữ lại các bằng chứng (tin nhắn, ảnh chụp màn hình) để được hỗ trợ kịp thời.
Có nên dùng máy tính của trường/lớp để lưu mật khẩu không?
Không nên lưu mật khẩu trên máy tính công cộng, vì người khác có thể truy cập vào tài khoản của bạn sau đó.
Hy vọng 7 điều trên sẽ giúp phụ huynh và các bạn học sinh cấp 2 biết cách bảo vệ quyền riêng tư khi dùng Internet, tự tin khám phá thế giới số an toàn, lành mạnh. Tìm đọc thêm các chủ đề liên quan: Trang chủ Novateen, học tập, kiến thức, dạy con, và tâm lý để bảo vệ bản thân trên môi trường số!
